Depremler


Artçı Deprem Nedir?
Ana depremden sonra meydana gelen ve ana şokun büyüklüğünü geçmeyen depremlerdir. Artçı depremlerin belli bir süresi yoktur, bir ay ya da bir yıl sürebilir.

Deprem Büyüklüğü Nasıl Ölçülür?
Rıchter ölçeği odak noktasında oluşan enerji miktarını ölçmeye dayanır. Bu sistem Amerikalı Charles Richterin bulduğu bir ölçeğe dayanır. Deprem dalgaları P, L ve S olarak bilinir. Bu deprem dalgaları titreşimleri kaydetme özelliği olan sismografla ölçülür. Bu titreşimler ölçülmeden önce yüz binlerce kat büyütülür; böylece sismograf insanın algılayamadığı kadar küçük sarsıntıları bile kaydedebilir. Richter ölçeğinde; yukarıya doğru her basamak (4.6/5.2/5.7/6.4) bir öncekine göre, 30 kez daha şiddetlidir.

Deprem Nedir, Nasıl Oluşur ?
Levha hareketleri sonucunda yerkabuğu içinde meydana gelen kıvrılmalara bağlı olarak ortaya çıkan dalgaların yeryüzünü sarsmasına deprem denir. Levhaların birbirine sürtünmeleri,birbirlerini sıkıştırmaları, birbirlerinin üstüne çıkmaları yada birbirlerinin altına dalmaları ile deprem oluşur.

Deprem Şiddeti Nedir ?
Depremin yeryüzünde bir noktadaki etkisinin ölçüsü olarak tanımlana bilir. Kısacası; depremin insanlar ve yapılar üzerinde meydana getirdiği hasarın derecesidir. Bu etki depremin büyüklüğü, odak derinliği, zemin yapısı, yapıların dayanıklılığına bağlı olarak değişir.

Depremler Önceden Bilinebilir mi?
Bu konuda araştırmalar devam etmektedir. Çin ve Japonya’da önceden tahmin edilen birkaç deprem vardır. Ancak her deprem farklı özellik göstermektedir. Bu nedenle depremin yeri, zamanı ve büyüklüğü hakkında tahminde bulunmak henüz mümkün görünmemektedir. Fakat, kuyu suyu seviyesindeki değişmeler, radon gazı artışı, manyetik ve elektrik değişimleri, bazı hayvanların davranışları, öncü depremler, yerkabuğundaki deformasyonlar deprem habercisi olabilir.

En Az Sarsılan Kıta Hangisidir?
Dünyada en az sarsılan kıta Antarktika’dır.

Fay Nedir?
Levhaların kayarak birbirine değmesi veya çarpması sonucu yerkabuğunda çatlaklar oluşur. Bunlara fay adı verilir.

Hayvanlar Depremi Sezer mi?
Bazı depremlerden önce hayvanlarda olağandışı davranışlar gözlenebilir. Hayvanların duyuları daha hassas olduğundan elektrik ve manyetik dalgaları kolaylıkla algılayabilirler. Örneğin; Çin’de meydana gelen büyük bir deprem öncesinde farelerin panik içinde yuvalarından dışarıya fırladıkları görülmüştür.

Kuzey Anadolu Fayı
Batıda Saroz Körfezinden başlayıp Şarköy, Marmara Denizi, İzmit, Adapazarı, Düzce, Bolu, Çankırı, Kargı, Ladik, Niksar, Erbaa, Erzincan üzerinden Kars’a kadar uzanır. 1200 km uzunluğundaki fay hattında son yüzyıl içinde çok şiddetli depremler meydana gelmiştir.

Levhalar
Yerkabuğunu meydana getiren bölümlerden her biridir. Levhalar sürekli hareket halindedirler ve depremlere neden olurlar. Hareketleri uzaklaşma - ayrılma, yakınlaşma - çarpışma ve yanal yer değiştirme şeklindedir.

Levhaların Hareketleri
Dünya haritasına bakıldığında; kıtaların biçim olarak bir yap-boza benzedikleri kolayca görülebilir. Günümüzden 200 milyon yıl önce tek parça halinde olan yer kabuğu, yavaşça hareket eden ve kıtasal levhalar denilen, büyük kara parçalarına bölünmüştür. Mantodaki ısı akımlarının neden olduğu bu hareketle levhalar birbirinden uzaklaşır veya birbirine çarparlar.

Neden Sarsılıyoruz?
Üzerinde yaşadığımız dünya ortalama kalınlığı 35 km olan kabuk ile onun altında pelte kıvamında ki mantodan oluşur. Mantonun pelte kıvamı nedeniyle üzerindeki levhalar birbiriyle çarpışır, kırılır ve kayar. Bu kırılma ve kopmalar sonucu dalgalar halinde açığa çıkan enerji sarsılmaya neden olur.

Odak Noktası Nedir?
Depremin yerkabuğu içinde meydana geldiği noktaya odak noktası ( hiposantr ) denir ve deprem sırasında en büyük hasar bu noktanın yerkabuğundaki izdüşüm alanında oluşur. Sığ odaklı depremlerin hasar derecesi fazla iken, derin odaklı depremlerin hasar derecesi azdır.

Tsunami Nedir?
Depremin odak noktası denizde olduğu zaman deprem sırası ve sonrasında yüksekliği 30 metreye ulaşan dev dalgalar meydana gelir. Tsunami adı verilen bu dev dalgalar kıyıya yakın yerlerde büyük hasarlara neden olurlar.

Türkiye'deki En Şiddetli Deprem?
1939 yılında Erzincan’da meydana gelen 7.9 şiddetindeki deprem Türkiye’deki en büyük depremdir. Bu deprem sonucunda 360 km uzunluğunda yüzey fayı oluşmuş 40.000 insan yaşamını yitirmiştir.

Yer Kabuğunun Yapısı
Dünya içiçe birtakım katmanlardan oluşmuştur. Yer küre kabuk, manto, iç ve dış çekirdekten oluşur.

Yeryüzündeki Önemli Deprem Kuşakları
Yeryüzünde çok aktif olan iki önemli deprem kuşağı vardır;
A) Büyük Okyanus Çevresi: Dünyada meydana gelen depremlerin yaklaşık %70’i bu kuşak çevresinde meydana gelmektedir. Buradaki depremlerin büyük kısmı levha sınırları boyunca meydana gelir. Şili, Peru, Meksika, Aleut Adaları, Kaliforniya, Alaska ( And kıvrım kuşağı ) ile Kamçatka Yarımadası, Japonya, Çin, Filipinler, Endonezya, Yeni Gine ve Büyük Okyanustaki bazı adalar bu kuşak üzerinde yer alır.
B) Alp-Himalaya Kıvrım Kuşağı: İspanya’dan başlayıp Hindistan’a kadar uzanan bu kuşakta Fas, Cezayir, Tunus, Fransa, İtalya, Yunanistan, Türkiye, İran, Azerbaycan, Afganistan, Pakistan, Hindistan yer alır.

Türkiye'de Meydana Gelen Büyük Depremler
TarihMeydana Geldiği YerMagnitüdüCan Kaybı
09.08.1912Mürefte-Tekirdağ7,3216
27.12.1939Erzincan7,933.000
20.12.1942Erbaa-Tokat7,13.000
27.11.1943Lâdik-Samsun7,24.000
01.02.1944Gerede-Bolu7,23.959
18.03.1953Yenice-Çanakkale7,2265
19.08.1966Varto-Muş6,92.400
28.03.1970Gediz-Kütahya7,21.086
06.09.1975Lice-Diyarbakır6,62.385
24.11.1976Muradiye-Van7,53.840
30.10.1983Erzurum-Kars6,91.155
13.03.1993Erzincan6,8653
17.08.1999Gölcük-İzmit7,817.480
12.11.1999Düzce7,5763
01.05.2003Bingöl6,4176


Dünya'da Meydana Gelen Büyük Depremler
TarihMeydana Geldiği YerMagnitüdüCan Kaybı
30.01.1906Ekvador-Kolombiya8,81.000
28.07.1976Çin8,2500.000
10.10.1980Cezayir7,32.600
23.11.1980İtalya7,22.735
13.12.1982Yemen6,13.000
19.09.1985Meksika8,112.000
10.10.1986El Salvador7,51.500
07.12.1988Ermenistan6,825.000
21.06.1990İran7,735.000
16.07.1990Filipinler7,72.000
20.10.1991Hindistan6,11.600
12.12.1992Endonezya6,82.190
30.09.1993Hindistan6,422.000
17.01.1995Japonya7,26.500
28.05.1995Rusya Federasyonu7,51.986
04.02.1998İran7,12.000
25.01.1999Kolombiya6,22.000
17.07.1999Türkiye7,817.480
26.12.2004Endonezya8,9300.000